Οι νταήδες και οι άλλοι

Μοίρασμα βαθύ και ουσιαστικό, ισχυρό και συγκινητικό, ετούτο εδώ… Καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί και δημοσιογράφοι, εξομολογούνται και φωτίζουν την υπόθεση της βίας και του εκφοβισμού στο σχολείο: Γιώργος Νανούρης, Μιχάλης Δέλτα, Άγγελος Μπαράι, Δημήτρης Παπαδόπουλος, Λυδία Γεωργανά, Μίνα Καλογερά και Μαρία Μανωλέλη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΑΝΟΥΡΗΣ, ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ:

«Ψιτ, μικρέ! Άκου με μια στιγμή: Αν σε κοροϊδεύουν επειδή: είσαι ο πιο κοντός της τάξης, είσαι χοντρούλης, έχεις σπυράκια, έχεις άσχημο κούρεμα, δεν σ’ αρέσει το ποδόσφαιρο, δεν έχεις ωραία ρούχα και νιώθεις πως κανείς δεν σ’ αγαπάει, σου υπόσχομαι πως μια μέρα: θα ψηλώσεις απότομα, θα αδυνατίσεις, τα σπυράκια θα εξαφανιστούν, θα κάνεις τα μαλλιά σου όπως θες εσύ, θα βρεις κ άλλους που δεν τους αρέσει η μπάλα, θα ντύνεσαι όπως γουστάρεις και θα βρεθούν άνθρωποι που θα σ’ αγαπήσουν πολύ. Όσο κι αν σου φαίνεται απίστευτο και μακρινό, μια μέρα θα σου συμβεί και σένα, όπως ακριβώς συνέβη και σε μένα».

ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΛΤΑ, ΜΟΥΣΙΚΟΣ:

«Δεν λυπάμαι ποτέ για αυτούς που μένουν πίσω, λυπάμαι μόνο εκείνους που χάνονται για πάντα. Άδικα και τραγικά. Που δεν προλαβαίνουν να ολοκληρώσουν εμπειρικά όλα όσα έχει μια ζωή. Πάντα κοιτάζω με καχυποψία τα φιλικά πρόσωπα, τα σχολεία, την οικογένεια περισσότερο από όλους, όταν ένας νέος άνθρωπος που έχει υποστεί κακοποίηση, σωματική και ψυχολογική βία, αρρωσταίνει ψυχικά ή αυτοκτονεί. Στην πραγματικότητα, όλοι οι παραπάνω τον δολοφονούν με τη σιωπή, την ανέχεια, τον φόβο και τη νοσηρή τους, καμουφλαρισμένη μνησικακία και υποκρισία.

Σε ιστορίες ακραίας σωματικής βίας, με αναφορές σε ρατσιστικά περιστατικά, οφείλει η πολιτεία να αναλάβει δραστικά μέτρα, νομικά, και να τιμωρεί παραδειγματικά τους υπόλογους με βάση την ίδια τους την πράξη και όχι την όποια ιδιότητά τους. Δεν έχει καμία σημασία αν είναι γονείς, δάσκαλοι, συγγενείς, φίλοι, μαθητές. Να κριθούν όχι από το ηθικό και γελοίο ενοχικό πλαίσιο που πιθανόν τους απαλλάσσει από το βάρος των όποιων επιβαρυντικών τους πράξεων, αλλά να κριθούν με γνώμονα την ίδια εγκληματική πράξη ως θύτες προς θύμα. Όταν η πραγματικότητα είναι τόσο σκληρή, δεν υπάρχει χώρος για χριστιανικά ενοχικά ελαφρυντικά, «Μα είναι μάνα του… οι καθηγητές δεν μιλούσαν… οι φίλοι γνώριζαν αλλά…».

Όλοι θα πρέπει να λογοδοτήσουν, με το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί, όπως οποιοσδήποτε άλλος ξένος που κακοποιεί, σκοτώνει ή ό,τι άλλο διακόπτει την υγιή εξέλιξη της ζωής ενός ανθρώπου.

»Η εγκληματική πράξη δεν απαλλάσσει το βάρος της εξαιτίας του ρόλου -μαθητής, καθηγητής, γονείς κ.λπ. Στην κακοποίηση και στο έγκλημα υπάρχει μονάχα ο θύτης και το θύμα. Κι αν μετά θελήσουμε να βοηθήσουμε το από εδώ και πέρα σαν κοινωνία, ας ξεκινήσουν βαθιές αλλαγές καλλιέργειας της συνείδησης. Το είχα πει και το 2004 νομίζω σε μια εφημερίδα, πως είναι απαραίτητη η παρουσία ενός ψυχολόγου στο Δημοτικό σχολείο, για δασκάλους και μαθητές. Και όποιος θίγεται ή έχει ενστάσεις, να απολύεται. Και ναι, στο όνομα της Δημοκρατίας θα απολύεται, διότι ας ειπωθεί για πρώτη φορά πως η Δημοκρατία απαιτεί ένα υγιές και προστατευμένο πλαίσιο για να υφίσταται ως πολίτευμα δημιουργικής εξέλιξης. Έχει νόμους σαν αυτούς που έχει και το ίδιο το Σύμπαν. Όσο για τους γονείς, να κρίνονται αυστηρά από συγκεκριμένους μηχανισμούς κοινωνικούς για το αν είναι άξιοι ή όχι. Πριν κάποια χρόνια, σε μια εξέταση μαθητών, κάποιο από τα παιδιά άρχισε να κλαίει όταν του είπα πόσο υπέροχο πλάσμα είναι, πόσα ταλέντα όμορφα έχει και μου ομολόγησε πως πρώτη φορά άκουγε αυτά τα λόγια, γι’ αυτό και έκλαιγε. Πίστευε πως δεν αξίζει τίποτα, επειδή όλοι στο οικογενειακό του περιβάλλον έλεγαν πως δεν έχει τίποτα το ξεχωριστό, πως είναι ένα άχρηστο πλάσμα».

AΓΓΕΛΟΣ ΜΠΑΡΑΪ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ:

«Ως οικονομικός μετανάστης ξέρω πως όλοι μας κάποτε ήμασταν θύτες ή θύματα bullying. Έζησα το bullying σε μικρό βαθμό στο σχολείο, γιατί είχα καλές σχέσεις με συμμαθητές και καθηγητές. Έχω περάσει πολύ όμορφα σχολικά χρόνια αλλά κι εγώ είχα πέσει θύμα λεκτικής βίας από κάτι ψευτόμαγκες που όλα τα σχολεία έχουν. Ήμουν αγαπητός από παιδιά και καθηγητές, και αυτό προκαλούσε ζηλοτυπικά αισθήματα σε κάποιους. Είχα δει ένα στίχο του Τσε Γκεβάρα που έλεγε “Είναι θλιβερό να μην έχεις φίλους, αλλά είναι ακόμα πιο θλιβερό να μην έχεις εχθρούς” και λέω, ρε φίλε, πρέπει να κάνω κάτι καλά που έχω εχθρούς και χαμογέλασα και συνέχισα.

Σωματική βία δεν δέχτηκα ποτέ στο σχολείο και πάντα όταν έβλεπα κάποιον που δεχόταν σωματική βία προσπαθούσα να το αποτρέψω. Δεν είχε σημασία γι’ αυτούς που ήμουν Αλβανός, ούτε για μένα είχε σημασία που ήταν Έλληνες. Βέβαια, υπήρχαν και στιγμές που κάποιοι γονείς δεν ήθελαν να παίζω με τα παιδιά τους, φοβούνταν, αλλά δεν με πείραξε αυτό. Πάντα ήμουν δίπλα και στήριζα όποιον το είχε ανάγκη, πάντα έδινα αγάπη.

»Πιστεύω πως το bullying στο σχολείο χρειάζεται αντιμετώπιση γιατί τα παιδιά εκφράζονται περισσότερο με το στόμα και το σώμα. Θα έπρεπε όλα τα δημόσια σχολεία να έχουν κάποιον ψυχολόγο για να αντιμετωπίσει αυτές τις περιπτώσεις και ελπίζω ο νέος υπουργός Παιδείας να έχει στα άμεσα σχέδιά του κάτι γι’ αυτό το πρόβλημα. Αυτό που σήμερα με κάνει να αισθάνομαι όμορφα με τον εαυτό μου και να κοιμάμαι ήσυχα τα βράδια, είναι που δεν κράτησα ποτέ κακία σε κανέναν, ούτε άλλαξα, ούτε θα αλλάξω για κανέναν. Γέμισα από αγάπη, πήρα και έδωσα πολλή αγάπη, και η συμβουλή μου είναι να κάνετε κι εσείς το ίδιο, γιατί η ζωή είναι τόσο μικρή που δεν έχουμε χρόνο για να μισούμε και να κρατάμε κακίες μέσα μας».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ, WE R PRESS:

«Μια σπρωξιά. Σαν από λάθος. Έπειτα, μια σπρωξιά ενώ σε κοιτά στα μάτια. Θα τον αποφεύγεις, είσαι 6 ετών, εκείνος πηγαίνει στην έκτη. Έχεις μόλις έρθει στην Ελλάδα, δεν μιλάς καλά ελληνικά. Δεν μιλάς. Σε μια κοινωνία που αποθεώνει τους μάγκες, είσαι καλό παιδάκι. Σε πετυχαίνει στις τουαλέτες. Χαστούκια, εσύ κλαις, δεν το λες σε κανέναν. Η υποταγή σου, η δύναμή του. Δεν πας τουαλέτα, παίζεις στο διάλειμμα, με το βλέμμα πάντα να τον αναζητά. Θα σε πετύχει. Μην το μάθει κανείς. «Αν το πεις σε κανέναν, σε έλιωσα». Στο τέλος της χρονιάς, τον βλέπεις και κλαις. Οι γονείς αντιλαμβάνονται, ο αδερφός υπερασπίζεται. Θ’ αναπτύξεις το χιούμορ σου για να προλάβουν να σε συμπαθήσουν πριν σου επιτεθούν. Για όποιον λόγο θέλει ο καθένας: επειδή είσαι χοντρός, επειδή δεν παίζεις ποδόσφαιρο, επειδή είσαι με εκείνους, επειδή είσαι με τους άλλους. Επειδή σε φοβούνται. Εκείνη η πληγή πώς επουλώνεται; Πότε σταματάς να κοιτάς αγνώστους που έρχονται προς τα πάνω σου;».

ΛΥΔΙΑ ΓΕΩΡΓΑΝΑ, CASTING DIRECTOR-COACH ΗΘΟΠΟΙΩΝ:

«Η κόρη μου πάει δευτέρα δημοτικού και έχει συμπάθειες και αντιπάθειες. Συγκεκριμένα ο Δημήτρης και κάποια άλλα αγόρια την πειράζουν. Πρόσφατα ένα κορίτσι, εκτάκι, άρχισε να περνάει χρόνο μαζί της. Η μικρή μου λατρεύει να κάθεται στο διάλειμμα με τα μεγάλα κορίτσια. Αυτό αποθάρρυνε τους ενοχλητικούς μπόμπιρες. Το εκτάκι μας πρόσφατα της έδωσε φιλοτεχνημένο γραμματάκι που μεταξύ άλλων έλεγε πόσο την αγαπάει. Η μικρή μου χοροπηδούσε από τη χαρά».

ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:

«Μέσα στο κεφάλι μου το bullying είναι η ανθρωποφαγική συμπεριφορά των τραμπούκων. Οι τραμπούκοι λοιπόν είναι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται την οποιαδήποτε υπεροχή τους και εκτονώνονται με τη χρήση οποιασδήποτε μορφής βίας τους βολεύει την προκείμενη στιγμή. Εντοπίζουν το πιο αδύναμο σημείο του θύματος και με πρώτες ύλες τον φόβο και την ανοχή φροντίζουν να ακρωτηριάζουν ψυχικά τους γύρω τους. Τα θύματα, από την άλλη, παθητικά καταπίνουν την επίθεση.

Βλέπεις, ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι μεταξύ τους δεν πολυμιλάνε -και ειδικά για τέτοια θέματα. Θεωρώ πως λίγα viral video για το bulling, τα αυτοκόλλητα στους τοίχους του κέντρου και τέτοιου τύπου εκστρατείες, δεν βοηθάνε στο να φτάσουμε στη ρίζα του προβλήματος. Οι bullies δεν πρόκειται να σταματήσουν τα καψόνια που έχουν σκοπό να εφαρμόσουν πάνω στον οποιονδήποτε. Θα συνεχίσουν να βγάζουν τις σαδιστικές τους ορέξεις και να βρίσκουν νέα θύματα. Εκείνα, εκτεθειμένα, χωρίς το ψυχολογικό υπόβαθρο, δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε καμιά τέτοιου είδους βίαιη συμπεριφορά.

Η δική μου συμβουλή είναι: «Έχε τα αφτιά σου ανοιχτά να ακούσεις τον διπλανό σου. Κράτα δίπλα σου ανθρώπους που θα σε ακούσουν σε μια αντίστοιχη στιγμή. Σταμάτα να κάνεις τη στρουθοκάμηλο και να απομονώνεσαι από το περιβάλλον. Μην καταπίνεις τα προβλήματά σου και επιτέλους, μίλα! Κανείς δεν θα σε πει φλώρο»».

ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΩΛΕΛΗ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:

«Πώς το λένε αυτό που φοβάσαι; Το λέμε bulling, εκφοβισμό, βία. Όταν ήμασταν πιτσιρίκια, πώς το λέγαμε; Πώς θα περιγράφαμε τον εξυπνόμαγκα που πείραζε τους συμμαθητές μας ή εμάς;  Κακό παιδί. Έτσι θα το λέγαμε. Θα ήταν σαφές; Θα μας καταλάβαινε κάποιος ή θα το θεωρούσε «παιδιάστικο»; «Αν σε πειράξει κανείς, να το πεις στη δασκάλα», «Αν σε βαρέσει κανείς, βάρα τον κι εσύ», «Αν σου πάρουν τα πράγματά σου, πήγαινε στον διευθυντή του σχολείου». Οι συμβουλές έφταναν ως εκεί, κάποιοι γονείς δεν έδιναν καν σημασία πιστεύοντας πως τα παιδιά «τα βρίσκουν μόνα τους». Φράσεις κλισέ γύρω από μια πληγή βαθιά. Μα πώς να το πω στη δασκάλα αφού με απειλούν αν το πω; Μα πώς να τον βαρέσω αφού μου ρίχνει δυο κεφάλια κι εγώ αισθάνομαι κουνούπι μπροστά του; Φταίνε και τα τεράστια γυαλιά που φοράω, που είμαι χοντρός, που συλλαβίζω όταν διαβάζω, που φοράω πλεκτές ζακέτες, που η τσάντα μου είναι κοριτσίστικη. Ένα βουνό από ενοχές και άγνοια χειρισμού.

»Άγνοια χειρισμού, εκεί εντοπίζεται το κακό. Άγνοια χειρισμού επειδή οι περισσότερες συμβουλές είναι κλισέ και άχρηστες. Το πρόβλημα του εκφοβισμού δεν λύνεται με συμβουλές-φασόν και κάποια παιδιά είναι πολύ πιο ευαίσθητα από όσο δείχνουν. Κάποιοι γονείς δεν ξέρουν πώς να προσεγγίσουν το παιδί που δέχεται τον εκφοβισμό και δεν το ψάχνουν κιόλας, με αποτέλεσμα το τεράστιο σύννεφο να μαυρίζει μέρα με τη μέρα. Αν κάτι μπορεί να γίνει από το σπίτι, τότε αυτό είναι να πέσει το πέπλο των κλισέ.

Να πούμε επακριβώς γιατί κάποια παιδιά είναι διαφορετικά και γιατί κάποια άλλα παίρνουν ικανοποίηση μειώνοντας τους συμμαθητές τους. Να μιλήσουμε για τα συναισθήματα και να βοηθήσουμε τα παιδιά να τα περιγράψουν. Άλλο το «θύμωσα με τον διπλανό μου γιατί απλώνεται και πιάνει όλο το θρανίο» και άλλο το «φοβάμαι όταν συναντάω κάποια παιδιά, σφίγγεται το στομάχι μου και θέλω να ανοίξει η γη να με καταπιεί».

»Πολλά από τα προβλήματα που μας βασανίζουν ως ενήλικες θα είχαμε περισσότερες πιθανότητες να τα αποβάλουμε αν μπορούσαμε να τα εκφράσουμε με ακρίβεια. Να δώσουμε και στους κοντινούς μας ανθρώπους να καταλάβουν τι μας βασανίζει. Ας μιλήσουμε σήμερα ανοιχτά με τα παιδιά μας, ας τους πούμε δικές μας εμπειρίες με νταήδες, ή έστω ας τις επινοήσουμε και κυρίως ας αντιληφθούμε εγκαίρως μήπως το δικό μας παιδί εκφοβίζεται ή εκφοβίζει.

Ένα ακόμα θέμα που πρέπει να τους θίξουμε είναι πως η σιωπή μας είναι συγκατάβαση στη βία και να τα παρακινήσουμε να μιλήσουν ακόμα και αν υποπέσει περιστατικό βίας στην αντίληψή τους και ας μην τα αφορά. Δεν προστατεύουμε απλά τα παιδιά μας, αλλά τα βοηθάμε να αποκτήσουν ενσυναίσθηση, να μην άγονται και να μιλούν για ό,τι τα απασχολεί».

Πηγή: doctv.gr, κείμενο της Μελίτας Κάραλη